Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια έντονη κριτική στη λειτουργία και τα προβλήματα του σύγχρονου σχολείου. Σχολιάζονται αρνητικά, το χαμηλό επίπεδο και οι χαμηλές επιδόσεις των μαθητών, η μετάδοση στείρας γνώσης και αντίστοιχα η δυσκολία αφομοίωσης και κατανόησής της, μια γενική αίσθηση έλλειψης καλλιέργειας και παιδείας και τέλος η ενίσχυση ενός ατομοκεντρικού, ανταγωνιστικού και καθαρά ωφελιμιστικού τρόπου προσέγγισης της γνώσης.
Οι γνώσεις παρέχονται πλέον ως κριτήριο ένταξης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, από το σύστημα της παραπαιδείας έναντι αμοιβής και μέσα από εξαντλητικά για την παιδική ηλικία ωράρια. Η σχέση που αναπτύσσουν οι μαθητές με τη γνώση είναι καθαρά ωφελιμιστική αφού θα χρησιμοποιηθεί ως εισητήριο-αντάλλαγμα για τη συνέχιση των σπουδών τους και προφανώς μετέπειτα θα εξαγοράσει την προσωπική τους ευημερία
Παράλληλα έχει αλλάξει πλέον ο τρόπος που οι μαθητές ενημερώνονται και έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες, το σχολείο και ο δάσκαλος έχουν χάσει τον παραδοσιακό κεντρικό ρόλο της αυθεντίας. Ειδικά το Web μπορεί να δώσει στιγμιαία και χωρίς καθόλου κόπο την απαιτούμενη πληροφορία-απάντηση σε κάθε ερώτηση.
Τέλος αν συνυπολογίσουμε ότι και ο καθηγητής έχει συνηθίσει σε μια εγωκεντρική “καθέδρας διδασκαλία” ακολουθώντας σχεδόν τυφλά ένα βιβλίο εγχειρίδιο και επιβάλλοντας στους μαθητές την εκμάθηση του περιεχομένου
… μετά αναρωτιόμαστε γιατί οι μαθητές δεν αφομοιώνουν, γιατί κουράζονται, γιατί κάνουν (υπερβολική) φασαρία…γιατί δεν αποδίδουν κ.λπ κ.λπ
Με αφορμή τις Ερευνητικές Εργασίες στο λύκειο πιστεύω ότι ειδικά τώρα, τουλάχιστον σε ένα μάθημα, είναι ευκαιρία κάτι, έστω και λίγο να αλλάξει προς το καλύτερο. Είναι ευκαιρία ο καθηγητής να μεταδώσει γνώσεις, και δεξιότητες και να εμπνεύσει αξίες χωρίς να είναι αυτός ο κεντρικός πομπός, αλλά να κατευθύνει τους μαθητές κατάλληλα ώστε να τις ανακαλύψουν μόνοι τους. Βέβαια ο φόρτος εργασίας ως συντονιστής του προγράμματος είναι μεγαλύτερος (…το θέλουμε αυτό?), αφού καλείται να σκεφθεί επί της θεματολογίας, να αναθέσει αρμοδιότητες, να επιβλέπει τη λειτουργία και την ομαλή συνεργασία των ομάδων, να ψάξει να βρει έγκυρη βιβλιογραφία, να βοηθήσει στην απάντηση των ερευνητικών ερωτημάτων κ.λπ. Ο εκπαιδευτικός είναι πραγματικά ο «αφανής ήρωας» (…μήπως δεν θέλουμε ούτε αυτό?) και ακριβώς έτσι θα πρέπει να συμπεριφέρεται κατά τη διεξαγωγή των ερευνητικών εργασιών. Ενώ ο ρόλος του είναι καταλυτικός από την υποβολή της πρότασης μέχρι την τελική υλοποίηση, θα πρέπει οι μαθητές συνεχώς να νιώθουν ότι δημιουργούν κάτι δικό τους. Ίσως έτσι αγαπήσουν το σχολείο λίγο περισσότερο.